Khái NiŒm CÖ Bän vŠ ñiŒn ThÜ (E-Mail)
PhÜÖng Thành NguyÍn (rev. 08/12/95)
I - L©i mª ÇÀu
ñiŒn thÜ tÙc là Electronic Mail còn ÇÜ®c g†i t¡t là E-Mail là cách gºi ÇiŒn thÜ rÃt ph° bi‰n trong thÆp niên 80 và 90. E-Mail có nhiŠu cÃu trúc khác nhau tùy thu¶c vào hŒ thÓng máy vi tính cûa ngÜ©i sº døng. Thí dø nhÜ hŒ thÓng truyŠn tin b¢ng E-Mail VM/CMS cûa IBM khác v§i hŒ thÓng truyŠn tin VMS cûa Digital ho¥c là cûa UNIX. NhÜng m¥c dù khác nhau vŠ cách cÃu trúc nhÜng tÃt cä ÇŠu có m¶t møc Çích chung là chuy‹n gºi ho¥c thâu nhÆn nh»ng thÜ tØ ÇiŒn tº tØ m¶t nÖi này qua m¶t nÖi khác m¶t cách thÆt nhanh chóng tØ vài giây cho t§i vài phút ho¥c vài ti‰ng ÇÒng hÒ.
Ngày nay nh© s¿ bành trܧng månh mÈ cûa Internet (Mång Lܧi TruyŠn Tin Toàn CÀu) ngÜ©i ta có th‹ gºi ÇiŒn thÜ t§i các quÓc gia trên kh¡p th‰ gi§i. V§i s¿ h»u døng nhÜ vÆy cho nên E-Mail Çã hÀu nhÜ trª thành m¶t nhu cÀu cÀn phäi có cûa ngÜ©i sº døng máy vi tính. Tåi các nܧc tân ti‰n cÛng nhÜ các nܧc Çang mª mang phát tri‹n, các trÜ©ng Çåi h†c, các cÖ cÃu thÜÖng måi, các cÖ quan chính quyŠn v.v. ÇŠu Çã và Çang móc nÓi hŒ thÓng máy vi tính cûa h† vào Internet Ç‹ s¿ chuy‹n thÜ ÇiŒn tº ÇÜ®c mau lË và dÍ dàng hÖn.
Vì trên th¿c t‰ có rÃt nhiŠu hŒ thÓng vi tính khác nhau và m‡i hŒ thÓng låi có cÃu trúc chuy‹n nhÆn thÜ ÇiŒn tº khác nhaø Vì s¿ khác biŒt nhÜ vÆy cho nên viŒc chuy‹n nhÆn thÜ ÇiŒn tº gi»a hai hŒ thÓng khác nhau rÃt là khó khæn và bÃt tiŒn. Vì th‰ cho nên ngÜ©i ta Çã Ç¥t ra m¶t nghi thÙc chung cho ÇiŒn th¿ Có nghïa là các hŒ thÓng máy vi tính ÇŠu ÇÒng š v§i nhau vŠ m¶t nghi thÙc chung g†i là Simple Mail Transfer Protocol vi‰t t¡t là SMTP (Nghi ThÙc ñÖn Giän Chuy‹n VÆn ThÜ TØ). Nh© vào SMTP này mà s¿ chuy‹n vÆn thÜ tØ ÇiŒn tº trên Internet Çã trª thành dÍ dàng nhanh chóng cho tÃt cä các ngÜ©i sº døng máy vi tính m¥c dÀu cho dù h† có xài hŒ thÓng máy vi tính khác nhaø
II - ñiŠu KiŒn CÖ Bän
MuÓn gºi thÜ ÇiŒn tº ngÜ©i gºi cÀn phäi có m¶t chÜÖng møc (account) trên m¶t máy vi tính nào Çó. M¶t máy vi tính có th‹ có m¶t ho¥c nhiŠu chÜÖng møc. M‡i chÜÖng møc ÇŠu ÇÜ®c mang m¶t tên khác nhau (user-id). M‡i chÜÖng møc ÇŠu có m¶t h¶p thÜ riêng cho chÜÖng møc Çó. Thông thÜ©ng thì tên cûa h¶p thÜ së giÓng nhÜ tên cûa chÜÖng møc. Ngoài ra máy vi tính Çó phäi ÇÜ®c nÓi liŠn tr¿c ti‰p ho¥c gián ti‰p v§i hŒ thÓng Internet n‰u muÓn ÇÜ®c gºi thÜ cho toàn cÀu. ña sÓ các h†c sinh trong trÜ©ng Çåi h†c ÇÜ®c cÃp m¶t chÜÖng møc miÍn phí. Các nhân viên cûa các cÖ quan chính phû, các hãng l§n nhÕ phÀn Çông ÇŠu ÇÜ®c cÃp chÜÖng møc. Còn các ngÜ©i sº døng máy vi tính tåi nhà vÅn có th‹ chuy‹n vÆn thÜ ÇiŒn tº b¢ng cách móc nÓi máy vi tính cûa h† v§i m¶t máy vi tính khác b¢ng máy modem (máy bi‰n ÇiŒu/hoa`n ÇiŒu). Có vài nÖi cÃp phát chÜÖng møc miÍn phí cho các máy vi tính tåi nhà có th‹ dùng modem Ç‹ móc nÓi v§i máy vi tính Çó Ç‹ chuy‹n vÆn thÜ ÇiŒn tº. Ngoài ra, còn có rÃt nhiŠu cÖ quan thÜÖng måi cung cÃp dÎch vø ho¥c chÜÖng møc cho máy vi tính tåi nhà nhÜng ngÜ©i sº døng phäi trä tiŠn dÎch vø hàng tháng. M¶t vài cÖ quan thÜÖng mãi cung cÃp dÎch vu./chÜÖng møc là Prodigy, CompuServe, American Online v.v.
III - Ti‰n Trình Chuy‹n VÆn ThÜ
1) ChÜÖng Trình ThÜ (Mail Program)
MuÓn džc ho¥c gºi nh»ng thÜ tØ ÇiŒn tº tØ m¶t máy vi tính thì vi tính Çó phäi có m¶t ChÜÖng Trình ThÜ (Mail Program). Cái ChÜÖng Trình ThÜ này së th¿c hiŒn nh»ng viŒc cÀn thi‰t cÖ bän nhÜ edit (vi‰t thÜ), send (gºi), receive (nhÆn), forward (chuy‹n ti‰p), reply (trä l©i), save (lÜu tr»), delete (xóa bÕ) v.v. Có rÃt nhiŠu ChÜÖng Trình ThÜ khác nhau Ç‹ th¿c hiŒn viŒc chuy‹n vÆn thÜ tùy thu¶c vào HŒ ThÓng ñiŠu Khi‹n (Operating System) trên máy vi tính cûa ngÜ©i sº døng. Có ChÜÖng Trình ThÜ Çã có s¤n trên máy thí dø nhÜ mail trên hŒ thÓng UNIX, mh ho¥c xmh trên hŒ thÓng AIX. Có nhiŠu ChÜÖng Trình ThÜ miÍn phí nhÜ ELM, ho¥c XMailTool v.v. Ngoài ra còn có nhiŠu loåi ChÜÖng Trình ThÜ khác v§i nhiŠu khä næng tiŒn l®i hÖn nhÜng ngÜ©i sº døng phäi mua ChÜÖng Trình ThÜ Çó .
2) ñÎa ChÌ ThÜ TØ (Mail Address)
TÜÖng t¿ nhÜ viŒc gºi thÜ b¢ng bÜu ÇiŒn, viŒc gºi nhÆn thÜ ÇiŒn tº cÛng cÀn phäi có ÇÎa chÌ cûa nÖi gºi và ÇÎa chÌ cûa nÖi nhÆn. ñÎa chÌ cûa E-Mail ÇÜ®c theo cÃu trúc nhÜ sau:
user-mailbox@domain-part (H¶p-thu+@khu-vùng)
user-mailbox là ÇÎa chÌ cûa h¶p thÖ ngÜ©i nhÆn. Có th‹ hi‹u nhÜ sÓ nhà, sÓ hÈm, và tên ÇÜ©ng nhÜ thÜ bÜu ÇiŒn. Khu-vùng (domain-part) là nÖi chÓn cûa ngÜ©i nhÆn trên Internet. Có th‹ hi‹u nó giÓng nhÜ tên thành phÓ, tên tÌnh và quÓc gia nhÜ ÇÎa chÌ nhà trên thÜ bÜu ÇiŒn.
Thí dø cûa m¶t dång ÇÎa chÌ thông døng nhÃt:
huong@bonghoa.ucdavis.edu
TØ phäi sang trái, "edu" là hŒ thÓng cûa các trÜ©ng Çåi h†c. "ucdavis" là trÜ©ng ñåi H†c Davis tåi California. "bonghoa" là tên cûa m¶t máy vi tính trong trÜ©ng Davis. "huong" là tên h¶p thÜ cûa m¶t chÜÖng møc. Trên máy vi tính tên là bonghoa còn có th‹ có nhiŠu h¶p thÜ cho nhiŠu ngÜ©i khác thí dø nhÜ lan@bonghoa.ucdavis.edu, dung@bonghoa.ucdavis.edu v.v.
Xin chú š là không h£n là m†i ÇÎa chÌ ÇŠu ghi chú tên cûa máy ngÜ©i nhÆn. Thông thÜ©ng các cÖ sª l§n ÇŠu có bÓ trí m¶t vài máy vi tính Ç¥c biŒt Ç‹ chuy‹n gºi và thâu nhÆn ÇiŒn th¿ Thí dø nhÜ phÀn l§n các ÇÎa chÌ e-mail cûa nhân viên IBM ÇŠu mang khu vùng giÓng nhau là VNET.IBM.NET. TÃt cä các ÇiŒn thÜ gºi vŠ ÇÎa chÌ này ÇŠu qua m¶t máy nhÆn tåi IBM. Sau Çó cæn cÙ vào phÀn h¶p thÜ (user-mailbox), máy này së chuy‹n ÇÎa chÌ này (mapping) qua ÇÎa chÌ Ç¥c biŒt dùng trong IBM và lá thÜ này ÇÜ®c các máy IBM chuy‹n t§i h¶p thÜ ngÜ©i nhÆn.
PhÀn cuÓi cûa domain-part có th‹ cho ngÜ©i ta bi‰t phÀn nào vŠ cái ÇÎa chÌ ª Çâu ho¥c thu¶c vŠ chính quyŠn hay hãng xܪng. Thí dø nhÜ nh»ng cái ph° bi‰n là:
EDU -- Các trÜ©ng ñåi H†c
GOV -- CÖ quan chính quyŠn
MIL -- Quân Ƕi
NET -- nh»ng trung tâm l§n cung cÃp dÎch vø Internet
ORG -- Nh»ng h¶i Çoàn
CAN -- Canada
AU -- Australia v.v.
ñÎa chÌ thÜ tØ Çôi khi có dång khác nhÜng vì phåm vi cûa bài nên không nêu ra ª nÖi Çâœ
3) Tên HiŒu (alias)
M¥c dù ÇÎa chÌ gºi thÜ Çã ÇÜ®c cÓ g¡ng Ç¥t ra cho m†i ngÜ©i dÍ nh§ nhÜng trên th¿c t‰ có nhiŠu ÇÎa chÌ thÆt khó nh§ thí dø nhÜ là ghf82057@kamsidf.ucdavis.edø Nh»ng ÇÎa chÌ nhÜ vÆy thÜ©ng rÃt khó nh§ và dài dòng và hay tåo ra nh»ng lÀm lÅn. Vì th‰ nh»ng ChÜÖng Trình ThÜ thÜ©ng cho phép ngÜ©i dùng tåo nh»ng tên dÍ nh§ ng¡n g†n. Cách thÙc tåo nh»ng tên hiŒu nhÜ sau
alias mai ghf82057@kamsidf.ucdavis.edu
alias nam ghi20056@arlin.ucdavis.edu
alias thao kbn3497@vega.ucdavis.edu
Thí dø nhÜ muÓn gºi t§i ÇÎa chÌ ghf82057@kamsidf.ucdavis.edu thì ngÜ©i gºi chÌ viŒc
mail mai
thì ChÜÖng Trình ThÜ së t¿ Ƕng sºa Ç°i tên hiŒu "mai" thành ÇÎa chÌ ghf82057@kamsidf.ucdavis.edu giùm cho ngÜ©i gºi.
Cách thÙc này cÛng có th‹ áp døng Ç‹ gºi cho m¶t nhóm ngÜ©i cùng m¶t lúc. Thí dø nhÜ ngÜ©i gºi có th‹ tåo m¶t tên hiŒu m§i nhÜ sau
alias banhoc mai nam thao
thì khi ngÜ©i gºi muÓn gºi cho ba ngÜ©i nhÆn (mai, nam, và thao) cùng m¶t lúc thì ngÜ©i gºi chÌ cÀn Çánh xuÓng nhÜ sau
mail banhoc
thì tÃt cä m†i ngÜ©i trong nhóm banhoc së ÇŠu nhÆn ÇÜ®c ÇiŒn th¿
4) Cách Chuy‹n Ti‰p ñiŒn ThÜ (Mail Forwarding)
Trên Internet có rÃt nhiŠu nhóm h¶i bao gÒm rÃt nhiŠu ngÜ©i Ç‹ thäo luÆn ho¥c bàn cäi nhiŠu ÇŠ tài khác nhaø Có nhóm chÌ bao gÒm vài ngÜ©i nhÜng có nhiŠu nhóm quy tø t§i hàng træm ho¥c hàng ngàn ngÜ©i. V§i nh»ng nhóm Çông nhÜ vÆy n‰u phäi Çánh tên tØng ÇÎa chÌ thì rÃt c¿c nh†c và khó khæn. M¥c dù có th‹ dùng tên hiŒu Ç‹ giäm thi‹u viŒc Çánh máy nhÜng m¶t nhóm có th‹ có thêm ngÜ©i m§i ho¥c có ngÜ©i rút ra khÕi nhóm thành ra m‡i ngÜ©i phäi sºa chºa cái bài chÙa Tên HiŒu m‡i khi có s¿ thay Ç°i. NhÜ vÆy là không th¿c t‰ cho nên ChÜÖng Trình ThÜ cho phép ngÜ©i sº døng s¡p x‰p Cách Chuy‹n Ti‰p Th¿ NgÜ©i sº døng có th‹ tåo ra m¶t h¶p thÜ riêng biŒt n‰u có ai gºi thÜ vŠ h¶p thÜ Çó thì ChÜÖng Trình ThÜ së t¿ Ƕng chuy‹n ti‰p lá thÜ Çó cho tÃt cä m†i ngÜ©i n¢m trong danh sách chuy‹n ti‰p.
V§i phÜÖng cách này cho phép viŒc gºi thÜ Ç‰n m¶t nhóm Çông dÍ dàng hÖn. Thay vì ngÜ©i gºi phäi gºi thÜ cho tØng ngÜ©i trong nhóm, ngÜ©i gºi chÌ cÀn gºi m¶t lá thÜ Ç‰n m¶t h¶p thÜ chung tåi m¶t máy vi tính nào Çó. Tåi nÖi Çó ChÜÖng Trình ThÜ së chuy‹n thÜ Çó cho tØng ngÜ©i trong danh sách. Vì chÌ có m¶t danh sách chung tåi nÖi chuy‹n ti‰p cho nên chuyŒn sºa chºa thêm b§t thành viên ÇÜ®c dÍ dàng và chính xác hÖn nhiŠu.
5) Cách Chuy‹n VÆn (Mail Delivery)
a) Chuy‹n ThÜ (Send Mail)
Sau khi ngÜ©i sº døng máy vi tính dùng ChÜÖng Trình ThÜ Ç‹ vi‰t thÜ và Çã ghi rõ ÇÎa chÌ cûa ngÜ©i nhÆn thì máy ÇiŒn tính së chuy‹n bÙc thÜ ÇiŒn ljn h¶p thÜ ngÜ©i nhÆn. SMTP sº døng nghi thÙc TCP (TCP protocol) Ç‹ chuy‹n vÆn th¿ Vì nghi thÙc TCP rÃt là hºu hiŒu và có phÀn ki‹m soát thÃt låc mÃt mát cho nên viŒc gºi thÜ ÇiŒn có hiŒu xuÃt rÃt ca† Khi nhÆn ÇÜ®c mŒnh lŒnh gºi Çi cûa ngÜ©i sº døng, máy vi tính së dùng nghi thÙc TCP liên låc v§i máy vi tính cûa ngÜ©i nhÆn Ç‹ chuy‹n th¿ ñôi khi vì máy vi tính cûa ngÜ©i nhÆn Çã bÎ t¡t ÇiŒn (power off) ho¥c ÇÜ©ng dây móc nÓi tØ máy gºi t§i máy nhÆn Çã tåm th©i bÎ hÜ hÕng tåm th©i tåi m¶t nÖi nào Çó (tranmission wire failure), ho¥c là có th‹ là Máy Chuy‹n Ti‰p (routers) trên tuy‰n ÇÜ©ng liên låc gi»a hai máy tåm th©i bÎ hÜ (out of order) thì máy gºi không cách nào liên låc v§i máy nhÆn ÇÜ®c. G¥p trÜ©ng h®p nhÜ vÆy thì máy gºi së tåm th©i gi» lá thÜ ÇiŒn trong khu v¿c d¿ trº tåm th©i (spool area). Máy gºi sau Çó së tìm cách liên låc v§i máy nhÆn Ç‹ chuy‹n th¿ Nh»ng viŒc này xãy ra trong máy vi tính và ngÜ©i sº døng së không hay bi‰t gì. ñây là Çi‹m khác biŒt Çáng chú š gi»a E-Mail và FTP (File Transfer Protocol). M¥c dù cä hai ÇŠu dùng nghi thÙc TCP nhÜng FTP lúc sº døng Çòi hÕi máy tØ xa phäi Çang hoåt Ƕng và ÇÜ©ng liên låc gi»a hai máy phäi ÇÜ®c thông suÓt. NgÜ®c låi E-Mail thì không cÀn máy nhÆn phäi Çang hoåt Ƕng trong lúc thÜ ÇÜ®c gºi, n‰u gºi không ÇÜ®c thì ChÜÖng Trình ThÜ së thº gºi vào khi khác. N‰u trong ba ngày mà máy vi tính cûa nÖi gºi vÅn không liên låc ÇÜ®c v§i máy nhÆn thì máy gºi së gºi m¶t thông báo cho ngÜ©i gºi nói r¢ng viŒc vÆn chuy‹n cûa lá thÜ ÇiŒn Çã không thành công.
b) NhÆn ThÜ (Receive Mail)
N‰u máy gºi có th‹ liên låc ÇÜ®c v§i máy nhÆn thì viŒc chuy‹n thÜ së ÇÜ®c ti‰n hành. Trܧc khi nhÆn lá thÜ thì máy nhÆn së ki‹m soát tên ngÜ©i nhÆn có h¶p thÜ trên máy nhÆn hay không. N‰u tên ngÜ©i nhÆn thÜ có h¶p thÜ trên máy nhÆn thì lá thÜ së ÇÜ®c nhÆn lÃy và lá thÜ së ÇÜ®c bÕ vào h¶p thÜ cûa ngÜ©i nhÆn. TrÜ©ng h®p n‰u máy nhÆn ki‹m soát thÃy r¢ng tên ngÜ©i nhÆn không có h¶p thÜ thì máy nhÆn së khܧc tØ viŒc nhÆn lá th¿ Trong trÜ©ng h®p khܧc tØ này thì máy gºi së thông báo cho ngÜ©i gºi bi‰t là ngÜ©i nhÆn không có h¶p thÜ (user unknown).
Sau khi máy nhÆn Çã nhÆn lá thÜ và Çã bÕ vào h¶p thÜ cho ngÜ©i nhÆn thì máy nhÆn së thông báo cho ngÜ©i nhÆn bi‰t là có thÜ m§i . NgÜ©i nhÆn së dùng ChÜÖng Trình ThÜ Ç‹ xem lá th¿ Sau khi xem thÜ xong thì ngÜ©i nhÆn có th‹ lÜu tr» (save), ho¥c xóa (delete), ho¥c trä l©i (reply) v.v. TrÜ©ng h®p n‰u ngÜ©i nhÆn muÓn trä l©i låi lá thÜ cho ngÜ©i gºi thì ngÜ©i nhÆn không cÀn phäi ghi låi ÇÎa chÌ vì ÇÎa chÌ cûa ngÜ©i gºi Çã có s¤n trong lá thÜ và ChÜÖng Trình ThÜ së bÕ ÇÎa chÌ Çó vào giùm trong bÙc thÜ trä l©i.
c) Tråm Phøc Vø ThÜ (Mail Server)
Trên th¿c t‰, trong nh»ng cÖ quan và hãng xܪng l§n, máy vi tính cûa ngÜ©i gºi thÜ không có gºi tr¿c ti‰p t§i máy vi tính cûa ngÜ©i nhÆn mà thÜ©ng qua các Tråm Phøc Vø ThÜ (mail servers).
__________ ________ | Máy-A | | Máy-B | |--------| |--------| | Spool | | Spool | | Area | | Area | |________| ______ |________| | ______________ ( ) ______________ | | | | ( ) | | | |___| Mail Server |--( Internet )--| Mail Server |__| | X | ( ) | Y | |______________| (______) |_____________| Tråm Phøc Vø ThÜ X Tråm Phøc Vø ThÜ YNhÜ hình vë phía trên cho thÃy, n‰u nhÜ m¶t ngÜ©i ª máy A gºi t§i m¶t ngÜ©i ª máy B m¶t lá thÜ thì trܧc nhÃt máy A së gºi ljn Tråm Phøc Vø ThÜ X (n‰u Tråm Phøc Vø ThÜ X còn Çang bÆn ho¥c bÎ trøc tr¥c gì thì máy A së tåm th©i bÕ lá thÜ vào spool area và së tìm cách gºi sau). Khi Tråm Phøc Vø ThÜ X nhÆn ÇÜ®c thÜ tØ máy A thì X së chuy‹n ti‰p cho Tråm Phøc Vø ThÜ Khi Tråm Phøc Vø ThÜ Y nhÆn ÇÜ®c thÜ tØ X thì Y së chuy‹n thÜ t§i Máy B là no+i ngÜ©i nhÆn. TrÜ©ng h®p máy B bÎ trøc tr¥c thì Tråm Phøc Vø ThÜ Y së gi» thÜ và tìm cách gºi cho máy B theo m¶t ÇÎnh kÿ trong ba ngày trܧc khi hoàn trä låi cho ngÜ©i gºi.
Thông thÜ©ng thì Tråm Tråm Phøc Vø ThÜ thÜ©ng chuy‹n nhiŠu thÜ cùng m¶t lúc cho m¶t máy nhÆn. NhÜ thí dø ª trên Tråm Tråm Phøc Vø ThÜ Y có th‹ chuy‹n nhiŠu thÜ cùng m¶t lúc cho máy B tØ nhiŠu nÖi gºi ljn. Sau khi máy B nhÆn tÃt cä thÜ tØ Tråm Phøc Vø ThÜ Y rÒi máy B së bÕ thÜ vào h¶p thÜ cûa ngÜ©i nhÆn. ñó là lš do giäi thích tåi sao thÜ©ng thÜ©ng ngÜ©i sº døng nhÆn cùng m¶t lúc nhiŠu lá thÜ ÇiŒn gºi tØ nh»ng ch° khác nhaø
M¶t vài công døng khác cûa Tråm Phøc Vø ThÜ là khi ngÜ©i sº døng có chuyŒn phäi nghÌ m¶t th©i gian thì ngÜ©i sº døng có th‹ yêu cÀu Tråm Phøc Vø ThÜ gi» giùm tÃt cä nh»ng thÜ tØ trong th©i gian ngÜ©i sº døng v¡ng m¥t ho¥c có th‹ yêu cÀu Tråm Phøc Vø ThÜ chuy‹n tÃt cä thÜ tØ t§i m¶t cái h¶p thÜ khác.
IV - Công Døng
ThÜ tØ ÇiŒn tº có rÃt nhiŠu công døng vì s¿ nhanh chóng và dÍ dàng sº døng cûa nó. M†i ngÜ©i có th‹ trao Ç°i š ki‰n tài liŒu v§i nhau trong th©i gian thÆt ng¡n. Thông thÜ©ng thÜ tØ ÇiŒn tº chÌ chuy‹n täi nh»ng chº 7-bits mà thôi nhÜng có ChÜÖng Trình cho phép ngÜ©i ta chuy‹n täi tài liŒu 8-bits b¢ng cách phân tích và x¡p x‰p các tài liŒu 8-bits này thành tài liŒu 7-bits. Sau khi chuy‹n t§i nÖi nhÆn thì ngÜ©i nhÆn dùng ChÜÖng Trình ThÜ khác cÀn thi‰t Ç‹ chuy‹n tài liŒu 7-bits trª thành 8-bits trª låi. Ngoài ra, ngÜ©i ta còn dùng thÜ tØ ÇiŒn tº Ç‹ khi‰n m¶t máy tØ xa thi hành m¶t ho¥c nhiŠu mŒnh lŒnh. V§i phÜÖng pháp này ngÜ©i sº døng có th‹ gºi thÜ ÇiŒn cho m¶t máy tØ xa yêu cÀu máy Çó gºi m¶t sÓ tài liŒu trª vŠ cho ngÜ©i sº døng. PhÜÖng pháp này giúp cho ngÜ©i sº døng không cÀn phäi tr¿c ti‰p liên låc v§i máy xa b¢ng FTP Ç‹ lÃy tài liŒu.
V - Bäo MÆt
S¿ bäo mÆt cûa các thÜ tØ ÇiŒn tº còn có nhiŠu khuy‰t Çi‹m. Trong hŒ thÓng máy vi tính, nh»ng ngÜ©i có chÜÖng møc Ç¥c biŒt vÅn có th‹ džc thÜ cûa ngÜ©i khác trong bÃt cÙ h¶p thÜ nào trên máy. Ngoài ra thÜ có th‹ bΠdžc tåi các Tråm Phøc Vø ThÜ ho¥c trên ÇÜ©ng ÇÎ ñ‹ tránh tình trång này, ngÜ©i sº døng có th‹ dùng mÆt mã Ç‹ làm Çäo l¶n vÎ trí và m¥t chº Ç‹ bäo tÒn s¿ bí mÆt cûa lá th¿
VI - TÜÖng Lai Cûa E-Mail
ñiŒn thÜ Çóng m¶t vai trò quan tr†ng trong Ç©i sÓng khoa h†c, kinh t‰, xã h¶i, giáo døc, và an ninh quÓc giå Ngày nay ngÜ©i ta trao Ç°i v§i nhau h¢ng ngày nh»ng š ki‰n, tài liŒu v§i nhau b¢ng ÇiŒn thÜ m¥c dù cách xa nhau hàng ngàn cây sÓ. Có rÃt nhiŠu ngÜ©i tham gia vào Internet chÌ Ç‹ gºi/nha^.n thÜ ÇiŒn tº mà thôÎ Vì ÇiŒn thÜ d¿a vào cÃu trúc cûa Internet cho nên nó càng ngày càng bành trܧng m¶t cách nhanh chóng. NgÜ©i ta không ngØng tìm cách Ç‹ khai thác ljn mÙc tÓi Ça vŠ s¿ hºu døng cûa nó. Trong m¶t tÜÖng lai gÀn ngÜ©i ta có th‹ làm cho ÇiŒn thÜ có nh»ng khä næng sau:
- M‡i bÙc thÜ ÇiŒn së mang m¶t hình chøp cûa ngÜ©i gºi. NhÜ vÆy ngÜ©i nhÆn së bi‰t ai Çã gºi thÜ cho mình.
- NgÜ©i ta së dùng ÇiŒn thÜ Ç‹ gºi thÜ vi‰t b¢ng taœ Có nghïa là ngÜ©i nhÆn së džc thÜ ÇiŒn mà ngÜ©i nhÆn Çã vi‰t b¢ng tay (hand writting). (Chú š: PhÀn này Çã ÇÜ®c m¶t vài hãng thÜÖng mãi th¿c hành nhÜng chÜa ÇÜ®c hoàn chÌnh l¡m)
- Thay vì gºi lá thÜ ÇiŒn b¢ng chº, ngÜ©i gºi có th‹ dùng ÇiŒn thÜ Ç‹ gºi ti‰ng nói. NgÜ©i nhÆn së l¡ng nghe ÇÜ®c gi†ng nói cûa ngÜ©i gºi khi nhÆn ÇÜ®c th¿
- NgÜ©i gºi có th‹ gºi m¶t cuÓn phim ho¥c là nh»ng hình änh lÜu Ƕng cho ngÜ©i nhÆn. (Chú š: HiŒn gi© ngÜ©i ta có th‹ gºi hình änh b¢ng ÇiŒn thÜ nhÜng không phäi là hình änh lÜu Ƕng.)
Trên Çây chÌ là vài thí dø Çi‹n hình mà ÇiŒn thÜ có th‹ làm ÇÜ®c trong tÜÖng laÎ V§i trình Ƕ khoa h†c kÏ thuÆt cao nhÜ hiŒn gi© nh»ng viŒc trên së th¿c hiŒn không mÃy khó khæn. Nh»ng trª ngåi l§n nhÃt hiŒn gi© là ÇÜ©ng chuy‹n täi tín hiŒu cûa Internet còn quá chÆm cho nên không th‹ nào chuy‹n täi sÓ lÜ®ng kh°ng lÒ cûa tín hiŒu. Ngoài ra còn trª ngåi khác nhÜ máy tính không Çû sÙc chÙa h‰t tÃt cä tín hiŒu mà nó nhÆn ÇÜ®c. ñiŠu nên bi‰t r¢ng nh»ng âm thanh (voice) và hình änh (graphics) thÜ©ng tåo ra nh»ng sÓ lÜ®ng tín hiŒu kh°ng lÒ.
Nh»ng lúc gÀn Çây ngÜ©i ta Çã b¡t ÇÀu xây d¿ng nh»ng ÇÜ©ng chuy‹n täi cao tÓc trong Internet v§i lÜu lÜ®ng nhanh gÃp træm ngàn lÀn so v§i ÇÜ©ng cû. Hy v†ng v§i Çà ti‰n tri‹n nhÜ vÆy, së có m¶t ngày m†i ngÜ©i trên Internet së ÇÜ®c nhiŠu l®i ích vŠ viŒc sº døng diŒn th¿
VII - Gi§i ThiŒu Nh»ng ChÜÖng Trình H»u ´ch
PhÀn l§n các ChÜÖng Trình ThÜ ÇŠu cho phép ngÜ©i sº døng quy‰t ÇÎnh loåi ChÜÖng Trình Vi‰t (editor) nào Ç‹ vi‰t thÜ ÇiŒn ho¥c džc thÜ ÇiŒn. NgÜ©i sº døng có th‹ l®i døng ÇiŠu này Ç‹ dùng cái ChÜÖng Trình Vi‰t nào mà h† cäm thÃy thành thåo nhÃt. Riêng ÇÓi v§i nh»ng ngÜ©i ViŒt sº døng máy vi tính Ç‹ vi‰t ÇiŒn thÜ có th‹ xài nh»ng ChÜÖng Trình có s¤n Ç‹ vi‰t và džc ti‰ng ViŒt. HiŒn nay, nh»ng ChÜÖng Trình h»u ích và thông døng này Çang ÇÜ®c ph° bi‰n månh mÈ trong c¶ng ÇÒng ngÜ©i ViŒt trên kh¡p th‰ gi§i. Nh»ng ChÜÖng Trình này Çã ÇÜ®c nghiên cÙu và th¿c hiŒn do nhóm Nghiên CÙu Tiêu ChuÄn Ti‰ng ViŒt (Vietnamese Standardization Group - g†i t¡t là Viet-Std) và nhóm phát tri‹n nhu liŒu TriChlor. Hai nhóm này Çã quy tø nh»ng chuyên viên Üu tú tích c¿c trong viŒc xây d¿ng m¶t b¶ ch» ViŒt trên máy tính. Nh»ng ChÜÖng Trình do hai nhóm này th¿c hiŒn có th‹ chåy (run) trên nhiŠu hŒ thÓng khác nhau thí dø nhÜ DOS, UNIX, WINDOWS. Ngoài nh»ng ChÜÖng Trình rÃt h»u døng Çó, còn có rÃt nhiŠu tài liŒu, nhåc phÄm, thÖ væn v.v ÇŠu Çã ÇÜ®c ghi chép và lÜu trº cho m†i ngÜ©i xài. ñiŠu Çáng khen ng®i là vì møc Çích phøc vø quÀn chúng Vietnam cho nên nh»ng ChÜÖng Trình và tÃt cä tài liŒu lÜu trº này ÇŠu miÍn phí.
Phuong Thanh Nguyen
Network Routing Systems
Networking Systems
IBM, Research Triangle Park
E-Mail: pnguyen@vnet.ibm.com
Tài LiŒu Tham Khäo:
- RFC-821: Postel, J. Simple Mail Transfer Protocol.
- RFC-974: Partridge, C. Mail routing and the domain system.
- RFC-1176: Crispin, M. Interactive Mail Access Protocol: Version 2.
- Internetworking with TCP/IP Vol.I Douglas Comer, David L. Stevens
TØ ng» tåm dÎch:
Electronic mail: ñiŒn thÜ
System: HŒ thÓng
Internet: Mång lܧi TruyŠn Tin Toàn CÀu
Computer: Máy vi tính
Protocol: Nghi thÙc
Simple Mail Transfer Protocol: Nghi ThÙc ñÖn Giän Chuy‹n VÆn ThÜ TØ
User account: ChÜÖng møc
Modem: Máy bi‰n ÇiŒu/hoa`n ÇiŒu
Mail Program: ChÜÖng Trình ThÜ
Operating System: HŒ ThÓng ñiŠu Khi‹n
Mail Address: ñÎa ChÌ ThÜ TØ
user-mailbox: H¶p-thÜ
domain-part: khu-vùng
Alias: Tên HiŒu
Mail Forwarding: Cách Chuy‹n Ti‰p ThÜ
Send Mail: Chuy‹n ThÜ
Receive Mail: NhÆn ThÜ
Mail Server: Tråm Phøc Vø ThÜ
ñÎa ChÌ Liên Låc:
Nhóm Viet_Std
Viet_std
1212 Somerset Drive
San Jose, CA 95132, USA
ÇÎa chÌ ÇiŒn thÜ: viet-std@haydn.stanford.edu
sÓ ÇiŒn hình thÜ (fax): 408-246-9532
Nhóm TriChlor
TriChlor
3388 Burgundy Drive
San Jose, CA 95132, USA
ÇÎa chÌ ÇiŒn thÜ: trichlor@haydn.stanford.edu
sÓ ÇiŒn hình thÜ (fax): 408-246-9532